Zo af en toe bestaat toeval. Op het ene adres spreekt men over dat de Kafappel zo lekker was vroeger, op het andere adres vind je een appel die de eigenaar Tonneke noemt, maar die jij niet kunt thuisbrengen.

Dan ga je plaatjes kijken in de oude boeken, op zoek naar een Kafappel. En op zoek naar een spits toelopende appel met een beetje een ruwe bast en roest vooral bij de korte steel. Dan kom je in DE NEDERLANDSCHE BOOMGAARD. (1868) tot de verbazende constatering dat je twee vliegen in één klap slaat bij de aanblik van de Zoete Kafappel.

Het is toch echt gebeurd. Alsof wonderen bestaan. Toeval bestaat in ieder geval.

De beschrijving van de Zoete Kafappel

We beginnen maar met plaatjes uit DE NEDERLANDSCHE BOOMGAARD. Oorspronkelijk uitgegeven door de 'Vereeniging tot Regeling en Verbetering van de Vruchtsoorten', te Boskoop (1868).

Zoete Kafappel

De beschrijving in “De Boomgaard” is als volgt:

“Slanke zoete Reinette. Kaneelzoet (in de omstreken van Gorinchem).

AFKOMST: onbekend, door een der kweekers alhier uit de omstreken van Gorinchem ontvangen.
VORM: doorgaans als in de afbeelding, somtijds scheef.
GROOTTE: van de derde.
kelk: open met spitse, opstaande kelkbladeren, in eene ondiepe, van roest voorziene en van ribben omgevene holte.
steel: kort, dik, krom tegen de vrucht liggende, bijna zonder holte,
huid: ruw, vrij dik, somber geelachtig groen, aan de zonzijde goudgeel, somtijds met bruinachtig menieroode vlammen en zwartbruine stippen, met eene dunne laag roest overtogen.
vleesch: fijn, vast, zoet, aangenaam, geurig.
Klokhuis: klein, met ruime cellen en groote, bruine pitten.
gebruik : Januari—April; — van den eersten rang voor de huishouding.
De boom groeit goed; de twijgen staan overeind, ze zijn grijsachtig donkerbruin, met kleine, grauwe, voelbare stippen; de knoppen zijn stomp, ongelijkvormig, vlak geplaatst; de bladsteel is 0.03 à 0.04 lang; de bladeren zijn langwerpig ovaal, spits gepunt, scherp en onregelmatig getand; de scheuten dof grauwbruin, wollig. De boom is alleen voor den hoogstamden kroonvorm aan te bevelen.”

Over de gevonden vruchten: zijn het echt de Zoete Kafappels?

Hieronder foto’s van de gevonden boom, zijn imponerende stam en zijn mooie vruchten. Maar allereerst, kunnen we zeker zijn dat de gevonden appels de Zoete Kafappel is? De eigenaar noemde hem “Tonneke”, naar de vorm van de appel, maar kende geen rasnaam. Behalve door toetsing van de gevonden appels aan de beschrijving uit de literatuur is er één check geweest.

En wel door een wijze heer Van Bommel die mij op de Kafappel gewezen had. Hij twijfelde even bij de kleur van het onrijpe fruit. Maar bij aanblik van een paar vroegrijpe valappels was hij overtuigd dat dit zijn (goud)gele Kafappels waren. De wijze man die de Kafappel zo heerlijk vond, heeft een gevonden onrijpe appel geproefd. Om precies te zijn, de meest rijpe valappel. Hij herkende de smaak van vroeger. De goede man zal komende herfst de smaak van zijn jonge jaren opnieuw kunnen beleven.

En passant werd ook de naam Kafappel door hem uitgelegd. Vroeger, toen er nog geen combines waren, dorsten de boeren de korenschoven, die zij in de zomer hadden binnengehaald, in de winter. Dat gebeurde binnen, in de schuur, op de dorsvloer. Bij het scheiden van het kaf van het koren, een zwaar en stoffig werk, was de Kafappel een aangename versnapering.

Hoe dan ook, vrijwel 100% zeker hebben we hier de Zoete Kafappel te pakken. Nadere verificatie bij de oude rotten in het pomologenvak zal nog plaatsvinden.

De boom en zijn stam

Hierna zal dit artikel vooral het karakter van een fotoreportage hebben.

De Zoete Kafappelboom. Rechtsboven enige Zigeunerinnen

De imponerende stam. Het rund op de achtergrond geeft enige indruk van de dikte van de stam.

Mooie tak met vruchten en bladeren. Goed te zien zijn de getande, spits gepunte bladeren, zoals omschreven in de literatuur.

Neuzen van de Kafappels

Detail: twee appels, het blad. Menierode vlammen.

Roest bij de korte, kromme stelen in de iets ribbige holte

Roest, stippen.

Er komt verruwing op de schil: roest en stippen; al medio augustus zichtbaar.

Deze drie appels, valfruit, neigen al naar de goudgele kleur die dit ras in het rijpe stadium heeft.

De typische toelopende vorm uitgelicht

Te zijner tijd zullen hier foto’s van de rijpe vruchten en het inwendige van de appel geplaatst worden.

Foto’s: Bas van Andel