Deze aalbes is gevonden. En wel in de tuin van Huib van Helden, de in deze rubriek al vaker genoemde teler van de prachtige stoofpeer “Roem van Altena”.

Alle gelegenheid dus om, met hulp van de kennis en vruchten van Huib, deze ondertussen toch wel zeldzame oude aalbes te beschrijven. En aan te bevelen voor mensen die van een stevige aalbessenstruik in hun boomgaard of een snoervormige aalbessenstruik tegen de schutting in hun tuin willen houden.

Waarom heet de Rondom zoals hij heet?

Huib heeft vroeger nog op de fruittelervakschool gezeten en daar goed opgelet. Hij wist onmiddellijk te vertellen dat de Rondom-aalbes zo heette omdat er sprake is van trossen bessen die volledig rondom de steel ingeplant zijn. Dat de trossen bij elkaar gegroepeerd zijn maakt de pluk soms iets lastiger. Bovendien zitten de trossen vrij stevig aan de struik vast. Daar staat tegenover dat de trossen vaak met vele grote bessen beladen zijn.

De Rondom- aalbessen en een blad. Goed zichtbaar is dat de (bijna rijpe) bessen rondom de steel zitten. Het kale steeltje laat ook goed zien dat de besjes rondom zijn ingeplant. (Foto's: Bas van Andel)

Eigenschappen van de Rondom-aalbes

De Rondom is een goede groeier. Op een redelijke tuingrond kan al gauw een flink uit de kluiten gewassen struik van 1,50 tot, met een beetje meer mest, 2 meter hoog ontstaan. Bij Huib van Helden staat er één van 3 meter hoog, zie foto hieronder. De Rondom kan een hoge productie leveren. De oogst begint eind juli (de bessen die in de zon hangen) en kan een flink eind in augustus doorlopen (bessen die in de schaduw hangen, of middenin een ruige struik). Bovendien, de bessen schrompelen niet snel op als ze aan de struik hangen. De langere oogstperiode is een groot pluspunt voor de particuliere teler, maar één van de redenen dat de aalbes bij de professionele teler uit de gratie is geraakt en vervangen door rassen als Rovada. Die geven minstens even grote bessen en trossen, en zijn ook als ze niet superrijp zijn al smakelijk uit de hand.

De onderkant van het blad van een Rondom (foto: Bas van Andel)

De Rondom in de (hoogstam-)boomgaard

Vroeger werden bessen vaak als ondergroei aan de zijkant van boomgaarden aangeplant. De Rondom is daarvoor extra aan te bevelen. De redenen daarvoor zijn de volgende.

1. De struik wordt al gauw een stevige struik. In de boomgaard draagt hij bij aan een warmer micro-klimaat. Zeker als hij op de noord- of westkant van de boomgaard geplant staat. Dit effect wordt uiteraard vooral bereikt als de bessenstruiken als een haag aan de west- of noordkant staan. Let er wel op dat de bessen niet te dicht bij de fruitbomen staan. Dan bevechten de fruitbomen en bessenstruiken elkaar om voedsel, water en (dat geldt alleen voor de bes) om zonlicht. Twee tot drie meter afstand van een hoogstam is aan te bevelen. Zeker aan de schaduwrijke, vaak ook wat regenluwe noordkant van hoogstammen is afstand van 3 meter zeker geboden.
2. De struik biedt door zijn omvang en weelderige groei leef- en broedruimte aan vogels. Vooral de in ons land in aantal achteruithollende kleine vogeltjes vinden beschutting in de bossage die de Rondoms kunnen opleveren, zeker als u hen niet al te fanatiek snoeit. Deze kleine vogeltjes helpen de tuin te ontdoen van rupsjes en dergelijk ongedierte. Ook padden en – zeker als u een hoop stenen neerlegt- salamanders kunnen een schuilplekje vinden onder het bladerdak. Door Rondom- bessen wordt de tuin makkelijk een plek met meer ecologische waarde, een betere biotoop, zouden ecologen zeggen.
3. De Rondom heeft een vrij lange oogsttijd. Deze wordt nog langer als de ene struik meer in de schaduw staat dan de ander, zelfs als één deel van de struik meer of juist minder zon krijgt. De (hoogstam-)boomgaard biedt uiteraard volop mogelijkheden met de hoeveelheid zonlicht op een struik of groep struiken te variëren.
4. De struiken zijn nogal hoog. Met goede snoei valt te bereiken dat de meeste trossen geplukt kunnen worden zonder te hoeven bukken. Voor senioren een niet te onderschatten argument.

Op de foto: Huib van Helden vóór de Rondom-aalbes die vóór de Roem van Altena staat. Duidelijk is te zien dat de bes ruim, wel 1,25 bóven Van Helden uitsteekt. Foto: Bas van Andel

Verdere afwegingen rond de Rondom

Toch zitten er ook nadelen aan de Rondom. De forse struik is in de winter een favoriete voedervindplaats voor mussen. Ze smullen van de knoppen. Met als gevolg dat u in het slechtste geval amper trossen over houdt. Het voordeel is dan wel dat die weinige trossen extra groot zijn. In de winter netten over de bessenstruiken aanbrengen kan wel, maar is lastig. En slachtoffers door verstrikking onder de kleine gevleugelde vrienden zijn niet helemaal uit te sluiten.

Kortom, de Rondom is een aanrader in/naast de (hoogstam-)boomgaard of tuin, mits men de nadelen in de eigen boomgaard niet teveel gewicht toekent. De Rondom verrijkt de boomgaard of tuin als natuurlijk leefgebied voor vogeltjes en biedt langdurig goed smakende grote trossen rode bessen.

Ook buiten grote tuinen en boomgaarden valt er met de Rondom goed te werken. De struik is geschikt voor opkweek in snoervorm. Dus…ook tegen de schutting in een rijtjeshuistuin kunnen er met de Rondom verrassende, mooie en lekkere resultaten bereikt worden. De Rondom verdient een comeback. Óók in de kleine tuin!

Gebruik van de Rondom

De Rondom kan. Mits goed rijp, uit de hand gegeten worden. Hij leent zich ook prima voor sap, gelei, jam. In vele boekjes en op websites staan tips over de bereiding van kleinfruit, het culinaire aspect blijft daarom dit keer buiten beschouwing.

Verkrijgbaarheid van de Rondom

Voorzover bekend is de Rondom in de reguliere tuincentra van de bekende ketens niet op voorraad leverbaar. Hij is in ieder geval wél te koop bij of via een gespecialiseerde fruitboomkweker in het rivierenland en bij een bessenspecialist in Vlaanderen. En anders kan de redactie wellicht bij Huib van Helden……..

Met dank aan Huib van Helden voor zijn medewerking en Toon van der Koppel, voormalig teler van o.m. de Rondom, voor kritische lezing van het concept van dit artikel.